Liberalizm bireysel özgürlük ve bireysel haklara dayalı bir ideolojidir. Başlangıçta özgürlük üzerine temellenen bu ideoloji, daha sonra farklı çeşitlere ayrılmıştır. Eşitlik unsuru da bu ideolojide yerini almıştır. Söz hürriyeti, inanç hürriyeti, basın hürriyeti, laik devlet, liberal demokrasi gibi fikirleri bir ideoloji olarak destekleyen liberalizm, XVIII. ve XIX. yüzyılda ekonomik ve siyasi niyet tarihinde etkili olmuştur.
Bu içerikte liberalizme dair merak edilen detaylara ulaşabilirsiniz.
Liberalizm nedir?
Liberalizm, bireysel özerkliği, fırsat eşitliğini ve bireysel hakların (yaşam, özgürlük ve mülkiyet) önce devlete karşı sonra da hem devlete hem de işletmeler dahil özel ekonomik aktörlere karşı korunmasını vurgulayan politik ve ekonomik bir doktrindir.
Liberalizmin temel sorunu bireydir. Liberaller, bireyleri başkaları tarafından boşa harcanmaktan korumak için hükümetin gerekli olduğuna inanırlar. Ayrıca, hükümetin kendisinin özgürlük için bir tehdit oluşturabileceğinin de farkındalar.
Bireyin yaşamını ve özgürlüğünü güvence altına almak için ajanlara, yargıçlara ve polise ihtiyaç vardır, ancak onların zorlayıcı gücü bireye karşı da çevrilebilir. O halde sorun, hükümete bireysel özgürlüğü korumak için gerekli gücü veren bir sistem tasarlamaktır. Bu şekilde yöneticilerin güçlerini kötüye kullanmaları engellenebilir.
Modern liberalizme göre devletin temel görevi, bireylerin özgürce yaşamalarını veya tam potansiyellerini gerçekleştirmelerini engelleyen kusurları ortadan kaldırmaktır. Yoksulluk, ayrımcılık, hastalık ve cehalet bu tür çılgınlıkların ortasında yer alır.
Liberalizmin Temel İlkeleri Nelerdir?
Liberalizm eşitlik, akılcılık, özgürlük ve mülkiyet kavramları üzerine kuruludur. Bu felsefi inanca göre tüm insanlar eşit yaratılmıştır. Bire bir yaşama, özgür olma ve eğlenme hakkı gibi dokunulmaz bazı hakları vardır.
Liberalizmin temel kuralı fırsat eşitliğidir. İkinci kural, bireyin doğal ihtiyaçlarını rasyonel olarak karşılama ve isteme kapasitesine sahip olmasıdır. Liberalizmin unsurlarından biri olan rasyonalizm, gerçek ve ahlaki eylemin akla dayanacağını öngören yaklaşımdır.
Liberalizm ile karşılaştırıldığında insanlar, çevrelerinde gelişen fiziksel ve toplumsal gerçekleri kavrayacak düzeydedir. Dolayısıyla birey kendini geliştirme yeteneğine sahiptir. Kendine güvenen, hak ve özgürlüklerini kendi tatminini aramak için kullanmalıdır.
Liberalizmin üçüncü ilkesi, bireyin temeli ve özgürleşmesidir. Sosyal politikanın amacı bunu başarmaktır. En güzel toplumlar, bireye özgürlük tanıyan toplumlardır. Dördüncü ilke, özel mülkiyetin değeridir. Bu da kişiyi çalışmaya teşvik eder.
Liberalizmin Kurucuları Kimlerdir?
Liberalizmin doğuşu İlk Çağ’a kadar uzanır. Liberalizme M.Ö. 5. yüzyılda sofistlerin düşünce sistemlerinde rastlanmaktadır. Orta Çağ’da, Hıristiyan ve İslam dünyasında bazı liberal düşünürler bulunabilir.
Liberalizmin kurucuları, doğal kişisel haklara ve yönetilenlerin iradesine dayanan bir siyasi otorite teorisi geliştiren İngiliz filozof John Locke ve İskoç iktisatçı ve filozof Adam Smith’tir.
Klasik ve Çağdaş Liberalizm
Klasik ve çağdaş liberalizmin birkaç farklılığı vardır. Klasik liberalizm temsili demokrasiyi savunur. Bu doğrultuda medeni ve siyasi özgürlük ile hukukun üstünlüğü esas alınmaktadır.
Klasik liberaller, kişisel özgürlük konseyidir. Bu özgürlüklerin korunması esasına dayanmaktadır. Devletten topluma fayda sağlamasını bekler.
Modern liberalizm, sosyal liberalizm ve reform liberalizmi olarak da bilinir. Kişisel özgürlük ve sosyal adalet arasındaki istikrar, bu siyasi ideolojinin temelidir. Klasik liberalizmin yanı sıra, devletin temel rolü yoksulluk, sağlık ve eğitim gibi ekonomik ve sosyal konuları da işin içine katmak ve burada uyumu sağlamaktır.
Modern liberaller refah kavramını fırsat eşitliği ile ortada savunurlar. Kişiler mevcut koşullardan dolayı kayıp yaşıyorsa, devlet bu kayıpları azaltmalı ve tamamen ortadan kaldırmalıdır. Devlet, ekonominin idaresinden ve düzenlenmesinden sorumlu olmalıdır.
